Η ψυχοθεραπευτική αξία όλων των τεχνών είναι γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων, αλλά η συστηματική χρήση τους στο σύγχρονο ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο ξεκίνησε από τον Καρλ Γιουνγκ. Η προσέγγιση αυτή ήταν αποκλειστικά ψυχαναλυτικού - ψυχοδυναμικού προσανατολισμού, αλλά πλέον οι πρακτικές της θεραπείας μέσω των τεχνών χρησιμοποιούνται και σε άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η υπαρξιακή.
Για να κατανοήσουμε τη σημασία και τη θεραπευτική αξία των τεχνών αξίζει να αναφέρουμε ότι οι τέχνες είναι συνομήλικες με το ανθρώπινο γένος. Για το τυπικό της υπόθεσης αναφέρουμε ότι οι αρχαιότερες τοιχογραφίες (σπήλαιο Αλταμίρα στην Ισπανία) έχουν ηλικία περίπου 35.000 και έχουν δημιουργηθεί από τους Νεάντερταλ (τους πλησιέστερους συγγενείς του σύγχρονου ανθρώπου). Σημαντικό είναι και το ότι από όλα τα ζώα ο άνθρωπος είναι το μοναδικό που εκφράζεται μέσω της τέχνης.
Σε πιο πρακτικό επίπεδο παρατηρούμε ότι όλοι οι άνθρωποι ήδη από τη νηπιακή ηλικία έχουμε ασχοληθεί με κάποιου είδους τέχνη με συνηθέστερες τη ζωγραφική και τη γλυπτική. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα παιδιά που ζωγραφίζουν στο τετράδιο τους ή που παίζουν σε κάποια παραλία με τα κουβαδάκια τους προσπαθώντας να φτιάξουν παλάτια στην άμμο. Επίσης, όλοι έχουμε δει ότι σε περιπτώσεις κακοποίησης παιδιών ένας συστηματικός τρόπος να εκμαιεύσουμε από αυτά πληροφορίες είναι να τους ζητήσουμε να ζωγραφίσουν.
Από τα ανωτέρω ενδεικτικά παραδείγματα προκύπτει ότι η τέχνη είναι συνυφασμένη με τον ψυχικό μας κόσμο και αποτελεί ένα γνήσιο εκφραστή του. Με δεδομένο ότι όλοι μας έχουμε εγγενώς την ικανότητα να εκφραστούμε μέσω της τέχνης προκύπτει ότι η χρήση της στα πλαίσια μιας ψυχοθεραπευτικής διαδικασίας είναι ένα εξαιρετικό σημείο εκκίνησης. Στις περιπτώσεις, δε, που θέλουμε να περιγράψουμε κάτι εξαιρετικά επώδυνο ή/και τραυματικό τότε η έκφραση μέσω της τέχνης είναι σχεδόν μονόδρομος στα αρχικά στάδια.
Για να γίνει πιο κατανοητή η προνομιακή θέση της τέχνης στα τραυματικά γεγονότα χρειάζεται να διευκρινίσουμε τι εννοούμε στην πράξη με τον όρο τραυματικά γεγονότα. Σε ένα ψυχικό τραύμα η ένταση των συναισθημάτων είναι εξαιρετικά μεγάλη και συνεπώς δύσκολα διαχειρίσιμη αρχικά σε σωματικό επίπεδο και μοιραία στο διανοητικό επίπεδο που έπεται. Η τέχνη συνδέει με φυσικό τρόπο αυτά τα δύο επίπεδα δεδομένου ότι όλες οι τέχνες απαιτούν τόσο τη χρήση του σώματος όσο και της διανόησης. Επιπλέον, εκφραζόμενοι μέσω της τέχνης δεν είναι απαραίτητο και ούτε μας αναγκάζει κανείς να δημιουργήσουμε κάποιο αριστούργημα.
Ενδεικτικά, μπορούμε να χορεύουμε και αυτό πρακτικά να σημαίνει ότι περπατάμε στον ρυθμό της μουσικής. Εναλλακτικά, μπορούμε να ζωγραφίσουμε και αυτό πρακτικά να σημαίνει ότι έχουμε τραβήξει μερικές παράλληλες γραμμές σε ένα φύλλο χαρτί. Ισοδύναμα, μπορούμε να εκφραζόμαστε μέσω της δημιουργικής γραφής και πρακτικά αυτό να σημαίνει ότι έχουμε γράψει μερικές λέξεις χωρίς να υπάρχει ούτε ένα ρήμα. Τα παραδείγματα είναι αναρίθμητα.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις αυτό που έχουμε καταφέρει είναι να δώσουμε κάποια μορφή στο βίωμα μας. Αυτό προφανώς δεν είναι αρκετό αλλά είναι το πρώτο βήμα (η αρχή είναι το ήμισυ του παντός, λέει ο θυμόσοφος λαός). Ταυτόχρονα έχοντας εξωτερικεύσει κάτι σχετικό με το βίωμα μας είμαστε πλέον σε θέση να το παρατηρήσουμε. Παρατηρώ, όμως, σημαίνει ότι έχω αρχίσει να ξαναβάζω σε πλήρη λειτουργία τον εγκέφαλο μου και αυτό συμβαίνει γιατί είμαι πλέον αποστασιοποιημένος από το βίωμα και εξαιτίας αυτής της απόστασης είμαι σε θέση να λειτουργώ.
Όσο περισσότερο παρατηρούμε το έργο της τέχνης μας και τα συνακόλουθα συναισθήματα και σκέψεις, τόσο περισσότερη μορφή δίνουμε στο βίωμα μας μετατρέποντάς το από ά-μορφο σε έν-μορφο (=έμμορφο). Όταν τα παρατηρήσουμε επαρκώς, δηλαδή με αρκετές λεπτομέρειες και ταυτόχρονα τα επεξεργαζόμαστε, θα είμαστε σε θέση να τα τοποθετήσουμε - χωρέσουμε μέσα στον ψυχικό μας κόσμο. Αυτό σημαίνει σε πρώτο στάδιο ότι θα έχουμε κυριολεκτικά ενσωματώσει το αρχικό βίωμα, δηλαδή δε θα μας κόβεται η ανάσα κάθε φορά που θα το θυμόμαστε. Στο δεύτερο στάδιο θα έχουμε κατανοήσει τι μας έχει συμβεί και πως μπορούμε αυτή την επώδυνη εμπειρία να τη χρησιμοποιήσουμε στο μέλλον προς όφελος μας.
Συνοψίζοντας, κάθε φορά που εκφραζόμαστε μέσω της τέχνης αυτό που επιτυγχάνουμε είναι να δώσουμε μορφή - σχήμα σε αυτό που μας βασανίζει. Μόλις η μορφοποίηση - σχηματοποίηση ολοκληρωθεί, τότε είμαστε έτοιμοι να συν-χωρέσουμε - ενσωματώσουμε το τραυματικό γεγονός μαζί με τα άλλα γεγονότα της ζωής μας. Έχοντας επιτύχει αυτή τη συγχώρεση είμαστε σε θέση να συγχωρέσουμε και τους άλλους ανθρώπους που μας προκάλεσαν αυτή την εμπειρία και ως εκ τούτου να εκπληρώσουμε ακόμα περισσότερο τις επιταγές της φύσης μας, δηλαδή το να είμαστε κοινωνικά όντα.
Η ψυχοθεραπευτική αξία όλων των τεχνών είναι γνωστή από αρχαιοτάτων χρόνων, αλλά η συστηματική χρήση τους στο σύγχρονο ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο ξεκίνησε από τον Καρλ Γιουνγκ. Η προσέγγιση αυτή ήταν αποκλειστικά ψυχαναλυτικού - ψυχοδυναμικού προσανατολισμού, αλλά πλέον οι πρακτικές της θεραπείας μέσω των τεχνών χρησιμοποιούνται και σε άλλες ψυχοθεραπευτικές προσεγγίσεις όπως η υπαρξιακή.